Mevlana Dżalal ad-Din Rumi (1207–1273) był perskim poetą, uczonym islamskim, teologiem oraz jednym z najwybitniejszych mistyków sufickich.

Urodził się w Balchu, na obszarze dzisiejszego Afganistanu, lecz większość życia spędził w Anatolii, zwłaszcza w Konyi, gdzie zmarł i został pochowany. Jego ojciec, Baha ad-Din Walad, był cenionym teologiem i duchowym przewodnikiem, który zabrał rodzinę do Anatolii, uciekając przed najazdem Mongołów. Rumi przejął po ojcu funkcję nauczyciela i kaznodziei, jednak jego duchowość nabrała zupełnie nowego wymiaru po spotkaniu z charyzmatycznym derwiszem Szamsem z Tabrizu. Spotkanie to miało fundamentalne znaczenie dla duchowej przemiany Rumiego oraz dla jego późniejszej twórczości poetyckiej. Szams zniknął w tajemniczych okolicznościach, co pogrążyło Rumiego w rozpaczy i duchowym uniesieniu, które wyraził w formie poezji. Mevlana stworzył wówczas cykl wierszy zatytułowany Dīwān-e Szams-e Tabrīzī, będący mistycznym dialogiem z nieobecnym przyjacielem. Jego największym dziełem pozostaje Masnawi-je Ma’nawi – sześcioczęściowy poemat mistyczny zawierający alegoryczne opowieści, przypowieści i komentarze religijne mające prowadzić duszę ku Bogu. Dzieło to, nazywane niekiedy „Korankiem w języku perskim”, jest jednym z fundamentalnych tekstów sufizmu i islamu duchowego. Poezja Rumiego jest głęboko symboliczna, oparta na motywach miłości boskiej, jedności bytu, cierpienia, ekstazy i odrzucenia ego. Jego twórczość charakteryzuje się niezwykłą muzykalnością, obrazowością i uniwersalnością przesłania, które przekracza bariery religii, języka i kultury. Rumi podkreślał, że prawdziwa religia to miłość, a celem życia jest duchowe zjednoczenie z Bogiem, źródłem wszelkiego istnienia. Mevlana był również inspiratorem zakonu wirujących derwiszów (Mevlevi), którego członkowie praktykują sema – rytualny taniec jako formę kontemplacji i zbliżenia do Boga. Zakon ten powstał po śmierci Rumiego z inicjatywy jego syna Sultana Veleda i wiernych uczniów, którzy chcieli zachować jego nauki. Grobowiec Mevlany, z charakterystyczną zieloną kopułą, znajduje się w Konyi i jest dziś celem pielgrzymek duchowych oraz jednym z najważniejszych miejsc kultury sufickiej. Każdego roku w rocznicę śmierci Rumiego (17 grudnia), odbywają się w Konyi uroczystości zwane Şeb-i Arus („noc zaślubin” z Bogiem), gromadzące tysiące osób z całego świata. Rumi cieszy się nieustającym uznaniem także poza światem islamu – jego poezja była tłumaczona na dziesiątki języków i wciąż inspiruje ludzi różnych wyznań i tradycji duchowych. Współcześnie Rumi jest jednym z najczęściej czytanych poetów w Stanach Zjednoczonych i zachodnim świecie. Jego przesłanie o miłości, pokoju, wolności wewnętrznej i pokorze wobec boskiego porządku życia zachowuje aktualność mimo upływu wieków. Uważał, że Bóg mieszka w sercu człowieka, a najgłębszą formą poznania jest duchowe przebudzenie i całkowite zanurzenie w miłości. W jego pismach często powtarza się metafora wiru – taniec, który jednocześnie wyraża chaos życia i doskonały porządek boskiego stworzenia. Mevlana nigdy nie zamierzał tworzyć religijnej sekty ani ruchu – widział siebie jako most między człowiekiem a transcendentnym sensem istnienia. Nauczał, że każda religia zawiera iskrę prawdy, a droga duchowa jest dostępna dla wszystkich, niezależnie od wyznania. Odwoływał się do postaci znanych z Biblii i Koranu, łącząc w swojej wizji tradycje Wschodu i Zachodu. Jego poezja często posługuje się formą gazelu i rubajatu, łącząc klasyczne schematy wersyfikacyjne z ekstazą duchowej iluminacji. Rumi nawoływał do porzucenia fałszywego „ja” i wejścia na ścieżkę prawdy, którą można odnaleźć tylko poprzez wewnętrzne oczyszczenie. Jego słynne maksymy, jak „przyjdź, kimkolwiek jesteś” czy „poza dobrem i złem istnieje pole – tam się spotkamy”, są dziś cytowane jako manifesty duchowego uniwersalizmu. Rumi podkreślał znaczenie cierpienia jako bramy do duchowej dojrzałości i jedności z boskim światłem. Jego życie, działalność i dziedzictwo zostały wpisane w 2007 roku na listę UNESCO z okazji 800-lecia jego urodzin. Do dziś jego imię noszą liczne instytucje, fundacje i szkoły promujące dialog międzyreligijny oraz duchowe dziedzictwo Wschodu. Mevlana pozostaje symbolem miłości boskiej, pokoju, tolerancji oraz jedności wszystkich religii i kultur.