Egipskie hieroglify to system pisma obrazkowego używany w starożytnym Egipcie przez ponad trzy tysiące lat. Ich najstarsze znane przykłady

pochodzą z ok. 3200 r. p.n.e. i występują na tabliczkach i etykietach grobowych z okresu predynastycznego. Hieroglify były pismem sakralnym i oficjalnym, stosowanym w inskrypcjach monumentalnych, świątyniach, grobowcach i dokumentach religijnych. Nazwa „hieroglify” pochodzi z greki i oznacza dosłownie „święte znaki wyryte”. System ten obejmował ponad 700 znaków, które z czasem wzrosły do ponad 5000 w późniejszych okresach egipskiej historii. Hieroglify mogą reprezentować pojedyncze dźwięki (fonogramy), całe słowa (logogramy) lub pojęcia (ideogramy).

Niektóre znaki miały funkcję determinatywów, czyli znaków niemających wartości fonetycznej, ale określających kategorię znaczeniową wyrazu. Pismo to było bardzo złożone i wymagało wieloletniej nauki – opanowywali je głównie skrybowie i kapłani. Hieroglify były zapisywane zarówno w kolumnach, jak i w wierszach, i mogły być czytane z lewej na prawą, z prawej na lewą lub z góry na dół – kierunek odczytu wskazywało ustawienie postaci i symboli. Najczęściej wykorzystywane były na ścianach świątyń, stelach, sarkofagach, amuletach i papirusach. Wersja uproszczona hieroglifów, zwana hieratycznym pismem kapłańskim, była stosowana w codziennej administracji i piśmiennictwie. Jeszcze bardziej uproszczoną wersją była demotyka, czyli pismo ludu, używane od VII wieku p.n.e.

Hieroglify odgrywały ogromną rolę w egipskiej religii – uważano je za dar boga Thota, opiekuna mądrości i pisma. Zapisywane słowa miały charakter magiczny – wierzono, że zapisanie imienia gwarantuje wieczne życie duszy. Szczególnie istotne było zapisywanie imion faraonów i bóstw w tzw. kartuszach, czyli eliptycznych ramach chroniących ich tożsamość. W grobowcach umieszczano hieroglificzne teksty z „Księgi Umarłych”, mające ułatwić zmarłemu przejście do zaświatów. Po podboju Egiptu przez Greków i Rzymian hieroglify były stopniowo wypierane przez alfabet grecki i koptowski. Ostatni znany zapis hieroglificzny pochodzi z wyspy File i datowany jest na 394 r. n.e.

Pismo to zostało zapomniane na ponad tysiąc lat i przez długi czas uważano je za czysto symboliczne, nie posiadające wartości fonetycznej. Przełom w odczytaniu hieroglifów nastąpił w 1822 roku dzięki Jeanowi-François Champollionowi. Kluczową rolę odegrała tu Kamień z Rosetty – artefakt zawierający ten sam tekst w trzech wersjach: hieroglificznej, demotycznej i greckiej. Champollion zidentyfikował imiona królewskie zapisane fonetycznie w kartuszach, co pozwoliło rozszyfrować pozostałe znaki. Odczytanie hieroglifów zrewolucjonizowało egiptologię i umożliwiło poznanie historii, mitologii i życia codziennego starożytnych Egipcjan. Współcześnie hieroglify są intensywnie badane, katalogowane i uczone w ramach specjalistycznych studiów.

Znaki hieroglificzne są nadal używane symbolicznie – m.in. w turystyce, reklamie czy projektach artystycznych. Egipskie pismo inspiruje także współczesną typografię i kryptografię. Hieroglify pozostają jednym z najlepiej zachowanych i najbogatszych systemów pisma starożytnego świata. Ich estetyka i symbolika przyciągają uwagę nie tylko naukowców, ale również artystów i entuzjastów historii. W muzeach na całym świecie można oglądać tysiące zabytków z hieroglificznymi inskrypcjami, od kolosalnych stel po miniaturowe amulety. Pismo to uważane jest za jedno z najstarszych i najbardziej rozwiniętych systemów komunikacji pisemnej w dziejach ludzkości. Dzięki niemu możliwe stało się odtworzenie nie tylko historii Egiptu, ale i mentalności jego mieszkańców. Hieroglify są nie tylko językiem zmarłych, ale i pomnikiem niezwykłej cywilizacji, która przez tysiąclecia fascynuje świat.