Jerash – starożytne miasto położone w północnej Jordanii, około 50 kilometrów na północ od Ammanu, jest jednym z najlepiej zachowanych przykładów urbanistyki rzymskiej

poza Italią. Zostało założone w czasach hellenistycznych, prawdopodobnie jako Gerasa, jednak jego największy rozkwit przypada na okres rzymski. Jerash było częścią Dekapolis – ligi dziesięciu miast grecko-rzymskich we wschodnich prowincjach Imperium Rzymskiego. Dzięki położeniu na ważnym szlaku handlowym, miasto szybko się rozwijało gospodarczo i kulturalnie.

Szczyt świetności Jerash osiągnęło w II i III wieku n.e., kiedy to powstały najważniejsze budowle: świątynie, teatry, ulice z kolumnadami, łaźnie, fora i fontanny. Wspaniale zachowany jest łuk triumfalny cesarza Hadriana, wzniesiony z okazji jego wizyty w 129 r. n.e. Centralnym punktem miasta jest Owalne Forum, otoczone kolumnami jońskimi i wyjątkowe pod względem planu architektonicznego. Główna ulica – Cardo Maximus – zachowała się niemal w całości, wraz z brukiem i śladami kół wozów.

W mieście znajdowało się kilka teatrów, z których najlepiej zachowany jest Południowy Teatr, mogący pomieścić 3–5 tysięcy widzów i do dziś wykorzystywany na koncerty. Jerash posiadało zaawansowaną infrastrukturę: akwedukty, system kanalizacyjny oraz liczne łaźnie publiczne. W czasach bizantyjskich powstały tu liczne kościoły chrześcijańskie zdobione mozaikami, co świadczy o religijnej przemianie miasta. Po inwazjach perskich, trzęsieniu ziemi w 749 r. i najazdach muzułmańskich, Jerash stopniowo traciło na znaczeniu i zostało ostatecznie opuszczone.

Ruiny zostały ponownie odkryte w XIX wieku, a systematyczne wykopaliska rozpoczęły się w XX wieku i trwają do dziś. Obecnie Jerash jest jednym z najważniejszych stanowisk archeologicznych na Bliskim Wschodzie. Każdego roku odbywa się tu Festiwal Jerash, prezentujący kulturę jordańską, muzykę, taniec i teatr, co czyni to miejsce ważnym centrum życia kulturalnego. Oprócz Rzymu i Efezu, Jerash uchodzi za najpełniejsze zachowane rzymskie miasto.

Warto również zwrócić uwagę na pozostałości Świątyni Artemidy, jednej z najbardziej imponujących struktur sakralnych starożytności w regionie. Uwagę przyciągają też ruiny Agora, Nimfeum, świątyń Zeusa i Dionizosa oraz bram miejskich – Brama Południowa, Brama Północna i Brama Zachodnia. Jerash było zamieszkane przez ludy semickie, Greków, Rzymian, Bizantyjczyków i Arabów – jego warstwowa historia jest widoczna w układzie urbanistycznym i architekturze.

Współcześnie, Jerash oferuje nie tylko archeologiczne atrakcje, ale i widoki na okoliczne wzgórza i gaje oliwne. Miasto jest łatwo dostępne z Ammanu, co czyni je popularną jednodniową wycieczką dla turystów. Zwiedzanie Jerash pozwala odczuć atmosferę rzymskiego miasta tętniącego niegdyś życiem – z targami, pochodami, teatrami i świątyniami. Spacerując po brukowanych ulicach między kolumnami, można wyobrazić sobie codzienność mieszkańców sprzed 2000 lat.

Jerash to także symbol tożsamości narodowej Jordanii, promowany jako perła dziedzictwa antycznego. Wpisany jest na jordańską listę światowego dziedzictwa i kandydatem do wpisu na listę UNESCO. Jest nie tylko atrakcją turystyczną, ale także ośrodkiem edukacji historycznej i archeologicznej. Prace konserwatorskie pozwalają zrozumieć funkcjonowanie miasta, jego związki z Rzymem i wpływ na kulturę regionu. Niezwykła skala, stan zachowania i malownicze położenie czynią Jerash jednym z najważniejszych i najbardziej inspirujących stanowisk starożytności.