Świątynia miliona lat królowej Hatszepsut to monumentalna budowla sakralna położona u stóp klifu w Deir el-Bahari, na zachodnim brzegu Nilu,

naprzeciw starożytnych Teb. Została wzniesiona jako świątynia grobowa dla faraona Hatszepsut, jednej z nielicznych kobiet, które objęły tron Egiptu. Świątynia nosi nazwę „Dżeser-Dżeseru”, co w tłumaczeniu oznacza „Najświętsze z Świętych”. Została zaprojektowana przez królewskiego architekta Senenmuta, który cieszył się ogromnym zaufaniem władczyni. Budowla powstała w XV wieku p.n.e., w czasach XVIII dynastii, i należy do zespołu świątyń w Deir el-Bahari.

Kompleks zbudowano w stylu tarasowym, z trzema poziomami połączonymi rampami i otoczonymi kolumnadami. Świątynia harmonijnie wtapia się w otaczający krajobraz, sprawiając wrażenie, jakby była naturalnym przedłużeniem skał klifu. Fasady ozdobione są reliefami i inskrypcjami sławiącymi boskie pochodzenie Hatszepsut oraz jej dokonania polityczne, religijne i gospodarcze. Szczególną sławę zyskał relief przedstawiający wyprawę do Punt – legendarnej krainy, z którą Egipt utrzymywał kontakty handlowe. Motywy ukazują transport drzewa kadzidłowca, egzotyczne zwierzęta oraz darczyńców z Punt w geście hołdu wobec królowej.

Świątynia pełniła funkcję miejsca kultu pośmiertnego Hatszepsut oraz centrum kultu Amona-Re, patrona tebskiej triady. Została zorientowana względem świątyni Amona w Karnaku, co miało znaczenie symboliczne i rytualne. Oprócz Amona czczono tu także boginie Hathor i Anubisa – opiekunki zmarłych i podróży w zaświaty. W podziemnych częściach kompleksu znajdowały się kaplice, sanktuaria oraz pomieszczenia magazynowe. Świątynia została częściowo uszkodzona przez Totmesa III, który po śmierci Hatszepsut próbował wymazać jej imię z historii. Mimo tego wiele elementów artystycznych i architektonicznych przetrwało w bardzo dobrym stanie.

W czasach ptolemejskich i rzymskich świątynia była nadal odwiedzana, a jej struktura wykorzystywana przez różne kultury. W okresie chrześcijańskim część wnętrz została zaadaptowana jako klasztor koptyjski, od którego pochodzi współczesna nazwa lokalizacji – „Deir el-Bahari”, czyli „Klasztor Północny”. Świątynia została ponownie odkryta i zbadana w XIX wieku przez egiptologów takich jak Jean-François Champollion, Émile Prisse d’Avennes i później przez Polską Misję Archeologiczną. Od 1961 roku badania i konserwację świątyni prowadzi Centrum Archeologii Śródziemnomorskiej Uniwersytetu Warszawskiego. Prace restauracyjne koncentrują się na przywróceniu oryginalnych kolorów, struktury tarasów i systemu komunikacyjnego wewnątrz kompleksu.

Świątynia Hatszepsut jest obecnie jednym z najczęściej odwiedzanych zabytków archeologicznych w Egipcie i stanowi kluczowy punkt turystyki kulturalnej w Dolinie Królów. Współcześnie uchodzi za arcydzieło architektury nowoegipskiej oraz symbol kobiecej władzy i ambicji w starożytnym świecie. Jej proporcje, symetria i spójność z otoczeniem stanowią wzorzec klasycznej harmonii w architekturze monumentalnej. Świątynia miliona lat Hatszepsut była nie tylko miejscem kultu, ale także manifestacją boskiego charakteru jej panowania i politycznego przekazu o ciągłości rządów. Znaczenie budowli wykraczało poza funkcję funerarną – była miejscem rytualnych celebracji i elementem złożonego krajobrazu sakralnego Teb Zachodnich. Świątynia pozostaje bezcennym źródłem wiedzy o religii, sztuce i ideologii Nowego Państwa.