Banica to tradycyjne bułgarskie danie wypiekane z ciasta typu filo, które zawojowało stoły od domów wiejskich po miejskie kawiarnie. Najczęściej nadziewana jest mieszanką białego sera sirene,

jajek i jogurtu, choć popularne są też wersje ze szpinakiem, mięsem lub dynią. Charakterystyczna spiralna forma powstaje przez zwinięcie nadzianego ciasta w rulon, a następnie ułożenie go w okrągłej blasze w kształt ślimaka. Wypiekana do złotobrązowej chrupkości, banica najlepiej smakuje na ciepło, tuż po wyjęciu z pieca, z kubkiem bozy lub kwaśnego mleka. W niektórych regionach dodaje się też sodę oczyszczoną lub wodę gazowaną, co sprawia, że ciasto jest delikatnie puszyste. W czasie Nowego Roku banica może zawierać wróżby, monety lub karteczki z życzeniami – tradycja ta znana jest jako „kusmeta”. Znana już od czasów osmańskich, banica symbolizuje gościnność i rodzinne ciepło, a przepis na nią bywa przekazywany z pokolenia na pokolenie. Istnieje też wariant tzw. „mokranej banicy”, gdzie gotowy wypiek polewa się masłem i jogurtem, by nabrał wilgotności.

W miastach banicę można kupić w piekarniach jako szybki posiłek – zwłaszcza wczesnym rankiem, gdy jeszcze paruje. W bułgarskich szkołach często pojawia się na stołówkach jako część lokalnego menu. 

Regionalne różnice sprawiają, że banica z Rodopów może smakować zupełnie inaczej niż ta ze Sliven czy Warnej. Popularność banicy przekroczyła już granice Bułgarii – można ją znaleźć w restauracjach na Bałkanach i w dzielnicach emigracyjnych. Niektórzy mistrzowie wypieku robią własne ciasto, cienione ręcznie na stolnicy, inni korzystają z gotowego, dostępnego w sklepach.

W bułgarskim folklorze mówi się, że żadna banica nie smakuje tak dobrze jak ta przygotowana przez babcię na wiejskim piecu.