Pasargady to starożytna stolica imperium perskiego założona przez Cyrusa II Wielkiego, twórcę dynastii Achemenidów. Miasto powstało w VI wieku p.n.e.,

na równinie Murghab w dzisiejszym Iranie, i od początku miało symbolizować potęgę nowego ładu w Azji Zachodniej. Najsłynniejszym zabytkiem Pasargadów jest grobowiec Cyrusa, który do dziś przetrwał w stosunkowo dobrym stanie i uznawany jest za jedno z najważniejszych miejsc pamięci narodowej w Iranie. Grobowiec ma prostą, sześciostopniową platformę i niewielką komorę przypominającą dom – surowość formy kontrastuje z jego ogromnym znaczeniem symbolicznym. Aleksander Macedoński, po zdobyciu Persji, odwiedził ten grobowiec i kazał go odrestaurować, co świadczy o głębokim szacunku, jakim darzył Cyrusa. Oprócz grobowca zachowały się pozostałości monumentalnych budowli: tzw. „pałac A” z charakterystycznymi kamiennymi portalami, bas-reliefy przedstawiające skrzydlate postacie oraz pozostałości ogrodów królewskich. Pasargady były także pierwszym miejscem, w którym zastosowano układ „czahar bagh” – czteroczłonowego ogrodu podzielonego wodnymi kanałami – który stał się później wzorem dla perskiej architektury ogrodowej. Miasto ukazywało zderzenie dwóch światów: militarnego geniuszu i inżynieryjnej precyzji z duchową prostotą i szacunkiem wobec natury. W odróżnieniu od późniejszego, bardziej reprezentacyjnego Persepolis, Pasargady cechuje większy umiar, prostota i bezpretensjonalna monumentalność. Mimo że część struktur jest dziś tylko zarysem dawnych murów, ich rozmieszczenie nadal oddaje majestat i funkcjonalność starożytnego założenia urbanistycznego. Inskrypcje odnalezione na miejscu zawierają słowa przypisywane Cyrusowi: „Jestem Cyrusem, król Achemenidów” – proste, lecz dobitne świadectwo jego świadomości historycznej. Pasargady są również miejscem, gdzie archeologia spotyka mit – dla wielu Irańczyków Cyrus nie jest tylko bohaterem historycznym, lecz także wzorem sprawiedliwego władcy i opiekuna różnorodności etnicznej. Miejsce to przyciąga nie tylko badaczy, ale i podróżników poszukujących autentycznego kontaktu z początkami jednej z najpotężniejszych cywilizacji starożytności. Zespół architektoniczny w Pasargadach został wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO w 2004 roku jako przykład nowatorskiego planowania i wyrafinowanej estetyki. Jednocześnie pozostaje miejscem kontemplacji, gdzie rozgrzane kamienie i pustynny krajobraz mówią więcej niż tysiąc książek. To nie tylko ruiny – to przestrzeń, która nadal opowiada historię o tym, jak z wizji jednego człowieka zrodziło się imperium obejmujące trzy kontynenty.